Những phong tục đặc trưng nổi bật đón Tết miền Nam

Tết miền Nam mang nét đặc trưng riêng với không khí ấm áp, hình ảnh hoa mai rực rỡ, mâm ngũ quả đầy ý nghĩa và các món ngon truyền thống. Trong bài viết này của TOTO sẽ giúp bạn khám phá thêm những phong tục nổi bật, cùng những điểm khác biệt thú vị giữa Tết miền Nam và Tết miền Bắc.

1. Thời tiết và trang phục ngày Tết miền Nam

Tết miền Nam gắn liền với thời tiết ấm áp, dễ chịu, thỉnh thoảng có chút nắng nhẹ và khác hẳn cái lạnh giá của miền Bắc. Điều kiện khí hậu lý tưởng này không chỉ khiến hoa mai nở rộ vàng rực, tô điểm cho không gian Tết, mà còn tạo thuận lợi cho các hoạt động du xuân, vui chơi ngoài trời.

Về trang phục, người dân miền Nam thường chọn áo dài truyền thống hoặc áo dài cách tân với màu sắc tươi sáng, mang ý nghĩa may mắn và khởi đầu thuận lợi. Áo bà ba cũng là một lựa chọn quen thuộc, vừa thoải mái, vừa thể hiện vẻ đẹp giản dị, gần gũi đặc trưng của miền Nam trong những ngày đầu năm mới.

>> Xem thêm: Ý nghĩa của việc dọn dẹp nhà ngày Tết hàng năm mà bạn cần biết

Thời gian và trang phục của người miền Nam vào dịp Tết âm lịch

2. Những phong tục đặc trưng của Tết miền Nam

2.1. Hoa mai trưng Tết

Một trong những phong tục ngày Tết đặc trưng không thể thiếu ở miền Nam là chưng hoa mai vàng. Loài hoa này tượng trưng cho sự may mắn, phú quý và tài lộc. Với khí hậu ấm áp của miền Nam, hoa mai nở rộ vào dịp đầu năm, mang lại vẻ đẹp tươi mới và không khí Tết trọn vẹn. Hình ảnh Tết miền Nam thường gắn liền với những chậu hoa mai vàng rực rỡ, được đặt trang trọng trong nhà, mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành và thịnh vượng.

>> Xem thêm: 30+ Ý tưởng và các kiểu trang trí Tết 2025 cực đẹp, đơn giản được ưa chuộng

Hoa mai biểu tượng của Tết miền Nam

2.2. Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam có những nét đặc trưng riêng. Khác với miền Bắc, người miền Nam thường chọn các loại trái cây như mãng cầu, đu đủ, dừa, xoài và đôi khi là quả sung hoặc dưa đỏ. Mỗi loại quả mang ý nghĩa riêng, thể hiện mong muốn một năm mới đủ đầy, may mắn và hạnh phúc – ví dụ như “Cầu sung, dừa, đủ, xoài”.

Hơn nữa, cách bày mâm ngũ quả ngày Tết giúp cho không gian thêm đẹp mắt, phản ánh tấm lòng, sự kính trọng và mong ước tốt đẹp của gia chủ.

>> Xem thêm: Hơn 20+ quà Tết nên tặng gì cho đối tác, khách hàng và người thân

Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

2.3. Trang trí bàn thờ ngày Tết miền Nam

Bàn thờ ngày Tết miền Nam được trang trí giản dị nhưng trang trọng, thể hiện sự tôn kính tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành. Các món đồ thờ cúng thường bao gồm:

• Bát hương: Là trung tâm bàn thờ, dùng để dâng hương tổ tiên. Gia đình thường đặt 1 hoặc 3 bát hương.
• Lọ hoa: Hoa mai, hoa cúc hay vạn thọ tượng trưng cho sự may mắn và trường thọ.
• Mâm bồng: Dùng để bày ngũ quả, bánh tét và các vật phẩm khác như trầu cau, thể hiện sự sung túc.
• Kỷ chén: 3 hoặc 5 chén nhỏ chứa nước sạch hoặc rượu, thể hiện lòng thành kính.
• Bộ tam sự: Gồm lư đồng và hai chân đèn, tạo sự trang nghiêm cho bàn thờ.

Thời điểm dọn dẹp và trang trí bàn thờ là từ ngày 23 đến 30 tháng Chạp, tránh lau dọn vào đêm Giao thừa hoặc ngày Tết để giữ không gian thanh tịnh. Thời gian lý tưởng để thực hiện là buổi sáng sớm trước giờ trưa.

>> Xem thêm: Tết Nguyên Đán là Tết gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Cổ Truyền

Trang trí bàn thờ vào ngày Tết ở miền Nam

2.4. Mâm cỗ ngày Tết Cổ Truyền

Mâm cỗ Tết miền Nam gồm những món ăn truyền thống, mang đậm hương vị và ý nghĩa cầu chúc năm mới an lành:

• Bánh tét: Với nhân đậu xanh, thịt mỡ hoặc chuối. Đây là biểu tượng của sự trọn vẹn, viên mãn.
• Thịt kho tàu: Món ăn đậm đà, tượng trưng cho sự sung túc và đủ đầy.
• Canh khổ qua nhồi thịt: Mang ý nghĩa xua tan khó khăn, cầu mong một năm mới thuận lợi.
• Củ kiệu: Chua ngọt, cân bằng các món ăn và thêm phần tươi mới.

Các món ăn này không chỉ ngon mà còn thể hiện lòng kính trọng với tổ tiên và ước mong một năm thịnh vượng.

Mâm cỗ ngày Tết tại miền Nam

2.5. Nấu bánh tét truyền thống

Bánh tét là món ăn không thể thiếu trong Tết miền Nam, được làm từ nếp, đậu xanh và thịt mỡ, gói trong lá chuối và luộc trong nhiều giờ. Bánh tét tượng trưng cho sự đoàn viên, may mắn và tài lộc.

Truyền thống làm bánh tét vào những ngày cuối năm là dịp để gia đình quây quần. Ngoài nhân truyền thống, một số nơi còn sáng tạo thêm nếp lá dứa, đậu đen hay đậu phộng để tạo thêm sắc và hương vị đặc biệt cho bánh.

Tục nấu bánh tét truyền thống vào dịp Tết ở miền Nam

2.6. Phong tục dọn dẹp nhà cửa đón Tết

Dọn dẹp nhà cửa đón Tết là một phong tục quan trọng ở miền Nam, mang ý nghĩa xua đuổi tà khí và đón chào năm mới với không gian sạch sẽ, tươi mới. Đây không chỉ là hoạt động làm mới không gian sống mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau quét dọn, trang trí nhà cửa. Việc dọn dẹp này không chỉ giúp gia đình cảm thấy thoải mái mà còn thể hiện mong muốn một năm mới bình an, may mắn.

Dọn dẹp nhà cửa trước Tết ở miền Nam

2.7. Lì xì năm mới

Lì xì là phong tục mang đến lời chúc may mắn, sức khỏe cho người nhận, đặc biệt là trẻ em. Tại miền Nam, phong bao lì xì thường có màu đỏ, bên trong chứa tiền lẻ hoặc đồng tiền mới. Người lớn lì xì cho trẻ em với mong muốn mang lại tài lộc và hạnh phúc trong năm mới. Cùng với những câu chúc ý nghĩa, phong tục này không chỉ thể hiện sự quan tâm mà còn là cách thức cầu chúc một năm mới an khang, thịnh vượng.

Phong tục lì xì năm mới ở miền Nam

3. Các món ngon ngày Tết miền Nam

Mâm cỗ Tết miền Nam không chỉ đầy ắp hương vị mà còn mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền. Các món ăn ngày Tết ở miền Nam thường có sự kết hợp giữa nguyên liệu tươi ngon và các gia vị đặc trưng, tạo nên một bản giao hưởng ẩm thực với hương vị phong phú, hấp dẫn. Dưới đây là những món ăn đặc trưng không thể thiếu:

• Bánh tét: Là món bánh truyền thống, tượng trưng cho sự đoàn tụ, sung túc và đủ đầy. Bánh tét được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt heo, gói trong lá chuối và luộc chín.
• Thịt kho tàu: Món ăn đậm đà, béo ngậy từ thịt ba chỉ, trứng cút kho với nước dừa. Đây là món ăn phổ biến trong dịp Tết, thường ăn kèm với cơm trắng hoặc bánh tét.
• Canh khổ qua nhồi thịt: Canh khổ qua với vị đắng nhẹ, nhồi thịt heo và nấm mèo, có ý nghĩa xua tan khó khăn, đón chào năm mới an lành.
• Gỏi tôm thịt: Món gỏi thanh mát với tôm luộc, thịt heo, rau sống và nước mắm chua ngọt, tượng trưng cho sự tươi mới, may mắn.
• Lạp xưởng: Món lạp xưởng đỏ tươi, thường được làm từ thịt heo, gia vị, có hình dáng giống xâu tiền cổ, mang ý nghĩa may mắn và tài lộc.
• Dưa món: Món dưa món giòn tan, ngâm chua ngọt từ củ kiệu, cà rốt, đu đủ, giúp cân bằng vị giác trong mâm cỗ Tết.
• Mứt và bánh ngọt: Mâm cỗ Tết còn có các loại mứt dừa, mứt gừng, mứt me và các loại bánh ngọt như bánh da lợn, bánh bò, bánh chuối nướng, tráng miệng sau bữa ăn.

Các món ngon ngày Tết miền Nam

4. Những trò chơi dân gian phổ biến trong ngày Tết ở miền Nam

Các trò chơi dân gian ở miền Nam không chỉ mang lại không khí vui tươi mà còn là dịp gắn kết cộng đồng và gìn giữ văn hóa truyền thống. Những trò chơi này thể hiện sự đoàn kết, sự khéo léo và mang ý nghĩa chúc phúc cho năm mới an lành.

• Đua xuồng 3 lá: Trò chơi phổ biến ở miền Tây, yêu cầu sự khéo léo và nhanh nhẹn để điều khiển xuồng đua về đích, tượng trưng cho sức khỏe và sự phát triển.
• Kéo co: Đòi hỏi sự phối hợp và sức mạnh của các đội chơi, thể hiện tinh thần đoàn kết và cộng đồng.
• Chọi gà: Trò chơi thú vị mang ý nghĩa cầu may mắn, tuy hiện nay bị hạn chế nhưng vẫn là hoạt động phổ biến trong dịp Tết.
• Đánh đu: Thường thấy ở miền Tây Nam Bộ, trò chơi này yêu cầu sự khéo léo và đồng đội khi người chơi thay phiên nhau đu dây.
• Đập niêu đất: Người chơi dùng gậy đập niêu đất treo lủng lẳng, trò chơi này mang ý nghĩa cầu may và phát tài.
• Ô ăn quan: Một trò chơi trí tuệ giúp rèn luyện khả năng tính toán và chiến lược, thường chơi trong gia đình vào dịp Tết.

Ngoài ra, các trò như bầu cua, lô tô, tát mương bắt cá cũng góp phần làm nên không khí vui vẻ, thư giãn trong những ngày đầu Xuân. Những trò chơi này không chỉ mang đến niềm vui mà còn giúp bảo tồn những giá trị văn hóa dân gian lâu đời.

Những trò chơi dân gian vào dịp Tết Nguyên Đán ở miền Nam

5. Những điều kiêng kỵ trong ngày Tết ở miền Nam

Người miền Nam luôn chú trọng giữ gìn các phong tục tốt đẹp, đồng thời tránh những điều kiêng kỵ để cầu mong may mắn, tài lộc. Dưới đây là những điều kiêng kỵ phổ biến trong ngày Tết ở miền Nam:

• Kiêng quét nhà và đổ rác vào ngày mùng 1: Người miền Nam quan niệm rằng quét nhà hoặc đổ rác vào ngày đầu năm sẽ “quét” đi tài lộc và vận may. Việc dọn dẹp nhà cửa thường được hoàn thành trước giao thừa để đảm bảo nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng mà không làm mất đi may mắn trong những ngày đầu năm.
• Về nhà muộn sau giao thừa: Họ thường cố gắng trở về nhà trước thời khắc giao thừa để đón năm mới bên gia đình. Quan niệm cho rằng nếu về nhà muộn sau giao thừa, người đó sẽ phải bôn ba, vất vả trong suốt năm mới.
• Không để thùng gạo và các hũ gia vị trống: Gạo và các hũ gia vị như đường, muối tượng trưng cho sự no đủ, ấm no. Họ tin rằng để thùng gạo trống hoặc hết gia vị vào ngày Tết sẽ mang đến sự thiếu thốn, khó khăn trong năm mới. Vì vậy, các gia đình thường chuẩn bị đầy đủ trước Tết để đảm bảo sự sung túc.
• Tránh làm vỡ đồ đạc: Làm vỡ chén, bát, ly, gương… trong ngày Tết được xem là điềm báo không tốt, biểu trưng cho sự đổ vỡ, chia ly. Vì vậy, người miền Nam thường rất cẩn thận khi sử dụng đồ đạc trong dịp này.
• Kiêng vay mượn và đòi nợ: Vay mượn hoặc đòi nợ vào ngày đầu năm được coi là điềm báo của sự túng thiếu hoặc bất hòa. Vì vậy, trong ngày Tết, họ tránh việc này để duy trì sự may mắn và hòa khí trong cả năm.
• Không mặc đồ đen hoặc trắng: Màu đen và trắng thường liên tưởng đến tang lễ. Thay vào đó, họ chọn những bộ trang phục có màu sắc tươi sáng như đỏ, vàng để mang lại sự may mắn, vui vẻ.
• Tránh khóc lóc và cãi vã: Người miền Nam tin rằng khóc lóc hoặc cãi vã trong ngày Tết sẽ mang lại điềm xui xẻo và sự không thuận hòa trong cả năm. Vì vậy, mọi người luôn cố gắng giữ hòa khí, vui vẻ trong những ngày đầu năm.

Những điều kiêng kỵ trên không chỉ thể hiện nét văn hóa truyền thống mà còn gửi gắm những mong ước về một năm mới an lành, thịnh vượng và đầy niềm vui của người dân miền Nam.

6. So sánh hình ảnh Tết miền Nam và Tết miền Bắc có gì khác nhau?

Tết Nguyên Đán là dịp lễ lớn nhất trong năm, nhưng mỗi miền lại có những nét đặc trưng riêng biệt thể hiện qua nhiều yếu tố. Dưới đây là bảng so sánh một số điểm khác biệt tiêu biểu giữa Tết miền Nam và Tết miền Bắc:

Tóm lại, Tết miền Nam mang đậm nét văn hóa đặc trưng với mâm ngũ quả ngày Tết, bàn thờ truyền thống và những món ngon ngày Tết miền Nam như bánh tét, canh khổ qua. TOTO đã giúp bạn hiểu rõ những nét đặc sắc của ngày Tết cổ truyền miền Nam trong bài viết trên đây thông qua hình ảnh sống động thông qua phong tục lì xì, dọn dẹp nhà cửa và các trò chơi dân gian.

Các bài viết liên quan:

• Những việc cần chuẩn bị trước khi nghỉ Tết Nguyên Đán 2025
• Sự khác biệt giữa Tết Nhật Bản và Tết Nguyên Đán Việt Nam
• Mách bạn 7 bước dọn “tàn dư” nhà sau Tết sạch sẽ, hiệu quả

– “Năm mới đầy tươi sáng, phúc lộc đến dịu dàng. Chúc nhà thêm phát đạt, tài lộc mãi ngập tràn. Vạn điều luôn may mắn, cuộc sống mãi thảnh thơi.” –